-* تا مردانمان برقصند *-

دو فيلم کوتاه «تا مردانمان برقصند» ساخته هيوا امين نژاد و «دهل» ساخته جميل مفاخري در ميان 9 فيلم را يافته به بخش مسابقه بين‌الملل «نوعي نگاه» حضور دارند.

  فيلم کوتاه «تا مردانمان برقصند»؛ به کارگرداني هيوا امين نژاد، به تصويربرداري سرکيو مسگري، صدابرداري هادي احمدي و صداگذاري رضا علائي، در اين فيلم کارگردان تصاويري از بافتن و ساختن لباس مخصوص رقص مردان کُرد        را به تصوير کشيده است.

در سالهای اخیر سینما در کردستان همواره با  حرکتی رو به رشد در صدد تکامل خود بوده و بی شک این امرشامل همه جنبه های سینما شده است. در مقطعی نه چندان دور بسیاری از فیلمها با یک مضمون و ارائه درونمایه های مشابه و همچنین ساختار های نزدیک به هم ساخته و پرداخته می شدند و سینمای این جغرافیا مرتب مشغول تکرار نمودن خویش بود و صد البته این امر در سینمای کوتاه بیشتر خود را نمایان می کرد. اما در سالهای اخیر آنچه را که برای رخ نمایاندن واقعی و ابراز وجودی حقیقی در سینما لازم است در آثار موسوم به فیلمهای کردی به وضوح دیده می شود و مسلما این نتیجه یک بازنگری اصولی و حساب شده از سوی سینماگران است. تنوع موضوعات، نگاههای چند وجهی، آثاری با ساختارهای متفاوت و صدالبته کثرت آثار تولیدی در کردستان نتیجه همین نگرش جدید به سینما در کردستان است. حال این سئوال مطرح میشود که چرا مقوله فیلمسازی وسینما و نگاه جدی و منحصر به فرد به آن با همه مشکلات و مصائبی که دامنگیر سینما و بخصوص از نوع کوتاه آن است در این جغرافیا به نسبت جاهای دیگربالا بوده و تا حدی بیشتر است؟ بی شک اولین وشاید مهمترین دلیل آن را باید در وجود دغدغه فکری و جهان بینی در میان فیلمسازان این دیار دانست. از آنجاکه هنرمند همیشه اثرش رادستاویزی برای بیان احساسات و تفکر غالب بر خود میداند و سعی میکند از هنرش در راستای انتقال این تفکرات بهترین استفاده را بکند دراین میان فیلمسازان کردستان نیز از این قاعده جدانیستند.

بی شک کردستان هم سرزمینی است زیبا با قدمتی به درازای تاریخ و پشتوانه فرهنگی اجتماعی بسیار غنی و هم اینکه دارای مشکلات و معضلاتی بخصوص در حوزه مناسبات اجتماعی است که جایگاه آنرا خاص و منحصربفرد میکند. هنگامی که سخن از تفاوت آثار کردی در سالهای اخیر به میان می آید به سبب وجود نوعی نگاه تحلیلگرانه و ابعاد شناسی جامعه کردستان است. فیلمسازان بومی همواره سعی کرده اند هم نگاههای زیباشناسانه و ساختارمند به نسبت فرهنگ غنی و فولکلوراین سرزمین داشته باشند و هم مناسبات مختلف اجتماعی را زیر ذره بین گذاشته و معضلات موجود راکه بی تفاوتی و انکار آن به معنی بقای آنها و در مخاطره انداختن اجتماع است، به اشکال مختلف در قالب آثارشان به تصویر بکشند. رسالتی که بی شک متوجه هنر و بخصوص سینما است و هنرمند با هنرش بار آنرا به دوش میکشد. تعهد به جامعه پیرامون خود و احساس مسئولیت درونی و نهادینه شده به ارزشهای انسانی به دور از هرگونه جهت گرایی و سفارش طلبی و داشتن روحیه انقادگرایانه از بزرگترین فاکتورهاو موهبات برای یک هنرمنداست که با داشتن آن در کنار دانش وتجربه منحصر به هنر سینما آثاری ماندگار و قابل تامل خلق میشود و بدیهی است که این به وفور در میان سینماگران در کردستان دیده میشود و این خوداز مهمترین دلایلی است که موجب برداشتن قدمهای اساسی در حوزه سینما از سوی فیلمسازان در این منطقه شده است.

مسلما سینما در کردستان صرفا ابزاری در جهت بر آوردن نیازهای تفریحی و یا ارائه برخی باورهای جزمی و منجمد نیست، بلکه با نقب به اینکه سینما آینه تمام نمای یک جامعه است با طرح ابعاد مختلف و متنوع فرهنگی و اجتماعی این سرزمین و همچنین شناسایی و نمایاندن و نقد هر آنچه که راه پیشرفت و تکامل را از آن سلب نموده و موجبات تکرار داستانهایی تراژیک و غم انگیز را فراهم آورده، پنجره ای تازه رو به جهان گشوده است...

منبع : وبلاگ توفیق امانی

فيلمسازان بنام هم مي‌توانند در عرصه‌ فيلم كوتاه فعال باشند، اما متأسفانه اكثر فيلمسازان حرفه‌اي ما كسر شأن خود مي‌دانند كه فيلم‌ كوتاه بسازند...

در مقايسه فيلم‌هاي بلند سينماي ايران با فيلم‌هاي كوتاه داستاني متوجه مي‌شويم كه فيلم‌هاي كوتاه داستاني به لحاظ قدمت قابل مقايسه با فيلم‌هاي بلند نيستند؛ چنان‌كه نخستين فيلم‌هاي كوتاه داستاني، تازه از دهه چهل پا به عرصه سينماي ايران گذاشتند. در حالي كه در آن دهه ساليان سال از ساخت فيلم‌هاي بلند در سينماي ايران مي‌گذشت. از لحاظ كميت، فيلم‌هاي كوتاه قبل از انقلاب قابل مقايسه با فيلم‌هاي كوتاه بعد از انقلاب نيستند. اين مسئله نشان‌دهنده استقبال گسترده استعدادهاي جوان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، از هنر و سينما و عرصه فيلم كوتاه است.

مقوله فيلم كوتاه و رابطه آن با فيلم بلند از جنبه‌هاي مختلف قابل بررسي است. اما اين ديگر مبحثي تكراري در نقدهاي اين سال‌ها شده كه بسياري از فيلم‌هاي بلند ايراني كه هر سال توليد مي‌شوند قابليت تبديل‌شدن به فيلم‌ بلند را ندارند. ايده بسياري از فيلم‌هاي ايراني در حد و اندازه‌هاي فيلم كوتاه است، ولي كارگردان بي‌جهت آن‌ها را طولاني كرده است و متأسفانه اين فيلم‌هاي مطول‌شده به جز در موارد استثنايي بدل به فيلم‌هايي كسل‌كننده و طولاني شده‌اند و در نتيجه بر استقبال تماشاگر هم تأثير منفي گذاشته‌اند.

اين نكته به اين جهت ذكر شد كه اهميت فيلم كوتاه روشن شود. چه بسيار فيلمسازاني كه ايده‌هاي خوب براي فيلم كوتاه دارند و آن‌ها را با ساخت فيلم بلند هدر مي‌دهند. عرصه فيلم كوتاه مي‌تواند بستري براي درخشش اين ايده‌هاي كوتاه و درخشان باشد. ساخت فيلم كوتاه در حال حاضر بدل به فرصتي شده كه فيلمسازان جوان پيش از ورود به سينماي حرفه‌اي، آزمون و خطاي خود را بكنند و با آمادگي بيشتري وارد عرصه ساخت فيلم‌هاي بلند شوند. به همين جهت ساخت فيلم كوتاه آزمون مناسبي براي خيل مشتاقان فيلمسازي است. چه بسا برخي از علاقه‌مندان اصولاً صلاحيت و استعداد ورود به سينماي حرفه‌اي را نداشته باشند و با ساختن فيلم كوتاه به عدم صلاحيت خود پي ببرند. اما از سويي ديگر اينكه فيلم كوتاه محدود به موقعيتي براي محك خوردن جوانان شود قابل قبول نيست.

فيلمسازان بنام هم مي‌توانند در عرصه‌ فيلم كوتاه فعال باشند، اما متأسفانه اكثر فيلمسازان حرفه‌اي ما كسر شأن خود مي‌دانند كه فيلم‌ كوتاه بسازند. شايد در نظر آن‌ها ساخت فيلم كوتاه مختص فيلمسازان آماتور است. اين در حالي است كه در سينماي جهان چنين نيست، چه بسا فيلمسازان پرآوازه‌اي كه در كنار فيلم‌هاي بلندشان از ساخت فيلم‌ كوتاه هم غافل نيستند. مسئله ديگري كه شايد باعث مي‌شود فيلمسازان حرفه‌اي ما كمتر به ساخت فيلم كوتاه راغب باشند آن است كه جايگاه فيلم كوتاه در مناسبات اقتصادي سينماي ايران روشن نيست. سرمايه‌گذاري روي فيلم كوتاه به هيچ وجه به‌صرفه نيست؛ آن هم وقتي كه معلوم نيست كه اين سرمايه اصولاً قابل برگشت است يا نه. البته ساخت فيلم كوتاه در مراكز دولتي بحثي جداگانه دارد، ولي مشخص است كه فيلمساز تنها با ساخت فيلم كوتاه به روش كارمندي نمي‌تواند گذران زندگي كند.

اما با وجود تمامي اين محدوديت‌ها اهميت دادن به ساخت فيلم كوتاه امري ضروري است. در اين ميان جشنواره‌هاي فيلم‌هاي كوتاه در اين سال‌ها از رونق خاصي برخوردارند و مي‌توانند نقش مؤثري در پربارتر شدن عرصه فيلم كوتاه داشته باشند. جشنواره فيلم كوتاه جم هم نقش مهمي در اوج‌گيري مضامين مقاومت و پايداري و مضامين مرتبط مثل دفاع مقدس دارد. در مقايسه‌اي بين برخي از فيلم‌هاي بلند دفاع مقدس با فيلم‌هاي كوتاه اين عرصه، متوجه مي‌شويم كه برخي فيلم‌هاي كوتاه به‌مراتب قوي‌تر از آثار بلند هستند. برخي از سازندگان فيلم‌هاي بلند دفاع مقدس نشان دادند كه بيش از آنكه به شخصيت رزمندگان جنگ نزديك شوند جذب صحنه‌هاي اكشن و پرتحرك شده‌اند. اما در فيلم‌ كوتاه كارگردان ديگر دغدغه گيشه ندارد و راحت‌تر به آدم‌هاي جنگ نزديك مي‌شود. فيلم‌هاي كوتاه خوبي كه در اين زمينه ساخته شده‌اند شاهدي بر اين مدعا هستند. مثلاً فيلم كوتاه خوب «زندگي در ارتفاعات» (عزيزالله حميدنژاد)، فيلمساز روي شرايط دشوار رزمندگان در نقطه‌اي دوردست تمركز مي‌كند و مضمون مقاومت و پايداري را به نحوي برجسته به تصوير مي‌كشد. هر قسمت از مجموعه «روايت فتح» هم فيلم كوتاهي ديدني در بستر دفاع مقدس و مضمون مقاومت و پايداري به شمار مي‌آيد كه مي‌تواند الگويي براي فيلمسازان جوان ما باشد. به هر حال فيلم كوتاه به رغم تمامي مشكلات به حيات خود ادامه مي‌دهد. با اميد به اينكه جشنواره‌هاي فيلم كوتاه به هرچه پربارتر شدن اين نوع سينما كمك كنند

در این میان ما می‌توانیم از این تجربه‌های كوتاه و پراكنده به یك جریان ماندگار در سینما برسیم یا این‌كه با بی‌تفاوتی باعث فراموش شدن و هدر رفتن آن شویم. فیلم كوتاه با مجموعه‌یی از آسیب‌ها و آفت‌ها روبه‌روست كه تا كنون اجازه نداده با یك جریان مستقل و حرفه‌یی در این زمینه روبه‌رو شویم.

عدم حمایت مالی
بزرگ‌ترین معضلی كه فیلمسازان جوان با آن‌ روبه‌رو هستند، عدم دسترسی به امكانات حرفه‌یی، حمایت و هدایت است.

آن‌ها غالباً با هزینه‌های شخصی، فیلم‌های كم‌خرجی می‌سازند كه نمی‌توانند توانمندی‌های بالقوه، دانش و تجربه‌ی خود را در آن به نمایش بگذارند.

اگرچه چند مجموعه‌ی دولتی به عنوان حامی، فیلمسازان جوان را حمایت می‌كنند اما به علت محدود بودن این مراكز، تخصیص بودجه و امكانات به فیلمسازان همواره با سختگیری‌های زیادی همراه است؛ البته عدم توزیع یكسان و عادلانه‌ی آن‌ها در مناطق مختلف كشور نیز باعث شده اكثر فیلمسازان جوان در سراسر كشور به مراكز موجود در تهران رو بیاورند و طبیعی است كه در چنین شرایطی بسیاری از افراد مستعد دچار ناكامی در این رقابت غیرمنصفانه شوند، ضمن این كه غالباً آن ‌چه در چنین سازمان‌ها و مجموعه‌هایی حرف اول را می‌زند، شناخت كافی از فیلمساز است كه یا به واسطه‌ی سابقه‌ی آشنایی وی با این مجموعه‌ها حاصل می‌شود یا به وسیله‌ی اعتباری كه از جشنواره‌ها و جوایز خود كسب كرده است.

در چنین موقعیتی، كسانی كه به‌تازگی وارد این عرصه شده‌اند و فاقد برخورداری از هر دو گزینه هستند، دستشان خالی می‌ماند و پیوسته با عدم تصویب طرح‌ها و فیلمنامه‌هایشان روبه‌رو می‌شوند. آن‌ها مأیوس و سرخورده از پیگیری‌های بی‌نتیجه، نهایتاً قید همكاری با چنین مجموعه‌هایی را می‌زنند و ترجیح می‌دهند كه مستقل كار كنند و غالباً از پسِ مخارج فیلم‌هایشان برنمی‌آیند و در همان آغاز راه متوقف می‌شوند.

عدم هدایت و مشاوره
گاهی اوقات در این مجموعه‌ها از كسانی در جایگاه كارشناس تصویب و تأیید فیلمنامه‌ها و مشاور در زمینه‌ی فیلمسازی استفاده می‌شود كه به اندازه‌ی كافی دانش، تجربه، تخصص و قدرت كشف استعدادها را ندارند و به دلیل برخوردهای نادرست و ناكارآمد، ارتباط فیلمسازان با این مجموعه‌ها قطع می‌شود، در حالی كه اگر این سازمان‌ها و انجمن‌ها از نیروهای متخصص و معتبر بهره بگیرند می‌توانند در جهت مشاوره و هدایت فیلمسازان نقش مؤثری داشته باشند و قبل از آن‌كه فیلم‌ها وارد مرحله‌ی تهیه و تولید شوند بسیاری از ضعف‌ها و كاستی‌ها را رفع كنند، اما غالباً به جهت عدم مدیریت صحیح و برخوردهای شتابزده و سختگیری‌های بی‌دلیل، اعتماد فیلمسازان سلب می‌شود و آن‌ها خود را از راهنمایی و هدایت بی‌نیاز می‌دانند و تصمیم می‌گیرند یك‌تنه این مسیر دشوار را طی كنند.

كمبود منابع
سازندگان فیلم كوتاه برای یافتن شیوه‌ها و الگوهای صحیح به منابع جامع و معتبری دسترسی ندارند. ما با كم‌تر كتابی مواجه می‌شویم كه به‌طور مستقل شیوه‌ی فیلمنامه‌نویسی كوتاه را آموزش یا آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

امكان دسترسی به فیلم‌های كوتاه شاخص ایران و جهان برای فیلمسازان، به‌خصوص كسانی كه در شهرستان‌ها ساكن هستند، بسیار محدود و سخت است. در واقع ما با فقدان آرشیو تخصصی فیلم‌های كوتاه روبه‌رو هستیم.

در بیش‌تر موارد، كارگاه‌های تخصصی هم‌زمان با جشنواره‌ها برگزار می‌شود و فقط برای كسانی قابل استفاده است كه امكان راهیابی به جشنواره‌ را یافته‌اند، در حالی كه برگزاری كارگاه‌ها و اردوهای فیلمسازی و رویارویی مستقیم با تجارب اساتید و بزرگان این عرصه در طول زمان و برای همگان لازم است.

هر چه‌ بیش‌تر امكان برگزاری چنین برنامه‌هایی در شهرهای مختلف میسر و فراهم شود و دسترسی فیلمسازان در مناطق مختلف كشور به منابع، اساتید و امكانات افزایش یابد، با فیلم‌هایی روبه‌رو خواهیم شد كه هر یك حال و هوای بخشی از سرزمینمان را با خود خواهد داشت و تحقق سینمای ملی را به واقعیت نزدیك‌تر خواهد كرد.

جشنواره‌ها
از آن‌جا كه فیلم كوتاه از امكان اكران عمومی محروم است، تنها موقعیت عرضه و ارایه‌یی كه در اختیار دارد محدود به جشنواره‌های داخلی و خارجی است.

بنابراین حضور در جشنواره‌ها برای فیلمسازان بسیار اهمیت دارد و همین موضوع باعث می‌شود كه جشنواره‌ها جهت‌دهنده و تعیین‌كننده‌ی جریان فیلم كوتاه شوند؛ مخصوصاً جشنواره‌های موضوعی كه به‌شدت به تفكر، خلاقیت و آزادی بیان فیلمساز سمت و سو ‌داده و آن‌ها را در مسیر دلخواه خود قرار می‌دهند و فیلمسازان آرام‌آرام دستاویز قوانین اجرایی جشنواره‌ها می‌شوند.

البته جوایز جشنواره‌ها با انتقادات فراوانی روبه‌روست كه مهم‌ترین آن، داوری تحت تأثیر جشنواره‌های دیگر است. با یك مرور نسبی به راحتی می‌توان دریافت كه اگر فیلمسازی از یك جشنواره‌ی معتبر جایزه‌یی بگیرد، این جایزه در داوری جشنواره‌های دیگر نیز مؤثر خواهد بود و جوایز پی در پی را برای وی به دنبال خواهد آورد، حتی اگر فیلم‌های شایسته‌تری در رقابت با آن مورد غفلت قرار گیرند. این موضوع خود به خود موجی را به وجود می‌آورد كه افراد به جای رقابت و تعامل با یكدیگر، وادار به تقلید و كپی‌برداری از هم می‌شوند.

نباید از یاد برد كه سازندگان فیلم كوتاه به جز عده‌ی معدود و خاصی غالباً در ابتدای راه فیلمسازی خود هستند و به‌شدت نیاز به كسب اعتبار معنوی و حمایت مالی دارند، پس طبیعی است كه به دنبال راه‌هایی باشند تا بتوانند جایشان را در سینما باز كنند.

در واقع آن‌ها به جز جشنواره‌ها راهی برای معرفی و اثبات خود ندارند و این موضوع افراد را به سمت تولید فیلم‌های مورد پسند جشنواره‌ها سوق می‌دهد و از آن‌ها فیلمسازان وابسته و مقلدی می‌سازد.

عدم جریان نقد
در عرصه‌ی مطبوعات جای نقد جدی و عمیق در زمینه‌ی فیلم كوتاه خالی‌ست. بعضی از مجلات تخصصی سینمایی صفحات مختصری را به بهانه‌ی جشنواره‌ها به معرفی فیلم‌های كوتاه و گفت‌وگو با فیلمسازان یا ارایه‌ی اخبار جشنواره‌ها اختصاص می‌دهند، اما هیچ منتقد و صاحب‌نظری به‌طور جدی و مستقل جریان فیلم كوتاه را پیگیری نمی‌كند بنابراین فیلم‌ها هرگز نمی‌توانند جریان‌سازی كنند و تأثیر مهمی از خود به‌جا بگذارند.

گاهی به واسطه‌ی جوایز جشنواره‌ها موج كوتاهی به راه می‌افتد، اما به دلیل عدم مداومت آن هرگز معلوم نمی‌شود كه چرا چنین فیلم‌هایی مورد تحسین و تشویق جشنواره‌ها قرار گرفته‌اند.

در سینمای بلند، جریان نقد با همه‌ی نواقص و كاستی‌ها همواره در كنار جشنواره‌ها قرار دارد و داوری‌ها را مورد بررسی و واكاوی قرار می‌دهد. گاهی نظرات منتقدان و جشنواره‌ها با هم هم‌سو و گاهی در تضاد و تقابل هستند، اما در هر دو صورت بستر مناسبی برای انتخاب و قضاوت در اختیار مخاطب و فیلمساز قرار می‌گیرد.

نقد در مطبوعات و رسانه‌ها می‌تواند تمركزگرایی بر جشنواره‌ها را بزداید و داوری‌ها را نیز مورد تردید قرار دهد و به كشف و تقویت استعدادها كمك كند.عدم استقلال حرفه‌یی

سازندگان فیلم كوتاه از اعتبار و احترام فیلمسازان بلند برخوردار نیستند و حتی اگر صاحب فیلم‌های شاخص و ارزشمندی باشند، تا به جرگه‌ی فیلمسازان بلند نپیوندند حرفه‌یی محسوب نمی‌شوند و همواره در حاشیه‌ی سینما باقی می‌مانند.

بنابراین فیلمساز فیلم‌های كوتاه نمی‌تواند روی پای خود بایستد و استقلال خود را حفظ كند، چرا كه این فیلمسازان در تلاش‌اند تا به سینمای بلند وصل شوند، در حالی كه فیلم كوتاه می‌تواند باعث غنا و عمق تنه‌ی سینمای ما باشد و به رشد و بالندگی آن كمك كند.

در دهه‌های اخیر با نسل جدیدی از فیلمسازان در سینمای بلند روبه‌رو هستیم كه از دنیای فیلم كوتاه آمده‌اند و با خود شور و خلاقیت ویژه‌یی به سینما آورده‌اند. پس بهتر است راه را برای فیلم كوتاه باز كنیم .